Arts Hilde Van Dingenen woog een 300-tal boekentassen en liet evenveel kinderen uit het eerste jaar secundair onderwijs een vragenlijst invullen. “Waarom dat onderzoek? Als arts bij het Centrum voor Leerlingenbegeleiding kreeg ik eigenlijk weinig klachten van kinderen zelf,” zegt Van Dingen. “Mensen denken vaak dat kinderen erg lijden onder het gewicht van die boekentas, maar er wordt maar zelden geklaagd over rugpijn veroorzaakt door de boekentas. Wat ik wel vaak tegenkwam, was een klacht van hun omgeving: de ouders, de school. Mensen zijn nogal intuïtief ingesteld: er lijkt een logisch verband te zijn tussen rugpijn en een zware boekentas, maar intuïtie is niet altijd correct. Het zijn trouwens niet alleen ouders of scholen, ook wetenschappelijke verenigingen voeden die misvatting.”

Zwaar

Onder een ‘zware’ boekentas wordt verstaan: een gewicht dat hoger ligt dan 20 procent van het eigen lichaamsgewicht. “Vooral voor leerlingen uit het eerste jaar van het secundair onderwijs geldt de term ‘zware’ boekentas: ze hebben erg veel boeken, terwijl ze zelf vaak nog niet in hun groeispurt zitten en dus een vrij laag lichaamsgewicht hebben.” Het onderzoek van Hilde Van Dingen wees uit dat een zware boekentas onder de eerstejaars niet direct rugpijn veroorzaakt: “Een op de drie leerlingen had wel eens rugpijn, maar een oorzakelijk verband met de boekentas konden we niet leggen. Rugklachten komen wel opvallend meer voor bij jongeren die weinig of niet sporten. De buik-, rug- en schouderspieren zijn onvoldoende ontwikkeld, wat het dragen van een boekentas bemoeilijkt. Een zware boekentas is zelfs niet zo erg: het versterkt en onderhoudt de rugspieren en de fitheid, en dat komt de spierkracht alleen maar ten goede.”

Actie

Het besluit van het onderzoek luidt dan ook als volgt: “Is de draaglast te groot, vergroot dan de spierkracht.” Een trolley zou Van Dingenen zeker niet aanraden: “Door de gedraaide beweging van het lichaam kan je bepaalde spieren overbelasten: een boekentas lijkt me dan minder schadelijk.” Scholen zouden hun acties tegen zware boekentassen zeker moeten voortzetten, maar dan op een positieve manier. “Dat rugpijn wordt veroorzaakt door boekentassen, is een zwaar misverstand waar veel scholen zich bij allerlei acties op baseren. Het is belangrijk dat de kinderen voortaan een andere boodschap meekrijgen: een zware boekentas is helemaal niet zo erg, maar je moet hem gehurkt en met rechte rug optillen en laag op de rug dragen. Ouders zien dat niet zo graag omdat het ongezond oogt voor de rug, maar wetenschappelijk onderzoek wees uit dat het juist meer evenwicht biedt.” Kinderen zouden ook een pak meer moeten sporten. “Dat hoeft niet via een standaardles lichamelijke opvoeding, want er zijn heel wat kinderen die daar niet van houden. Niet alles moet gequoteerd worden: laat ze dus op een leukere manier bewegen, zodat de spieren sterker worden.”

An SMETS