“Vandaag zien we dat de slinger doorslaat en er promoties ontstaan tot 1+3 of 1+5 gratis. Hierdoor ontstaat een concurrentiestrijd waarin enkel de allergrootste ketens kunnen blijven overleven en waarbij de voedselproducent, namelijk de boer, het slachtoffer wordt”, zegt cd&v-Kamerlid Leen Dierick, die een wetsvoorstel indient om ‘buitensporige prijspromoties’ op landbouw- en voedingsproducten te beperken.

Het idee is niet nieuw, zegt retailexpert Gino Van Ossel (Vlerick Management School). Sinds de stuntpromo’s uit Nederland kwamen overwaaien, met Albert Heijn op kop, worden ze in vraag gesteld. “Het is een idee dat regelmatig opduikt om landbouwers dan wel kleine zelfstandigen te steunen. Nobele doelen, maar er zijn weinig harde feiten die zo’n wetsvoorstel ondersteunen.”

LEES OOK. Gedaan met ‘1 kopen, 1 gratis’? Cd&v wil af van stuntpromo’s in supermarkten

Broodprijs

Zo zijn er volgens Van Ossel bijzonder weinig aanwijzingen dat bakkers last ondervinden van dergelijke promo’s. De broodprijs is hoger bij de bakker dan in de supermarkt. “Omdat de bakker overtuigd is dat zijn brood lekkerder is en de consument daar meer voor wil betalen”, zegt Van Ossel. Dat het aantal bakkers terugloopt, ligt niet aan de concurrentie met de supermarkt, maar aan de hoge energieprijzen en aan de aard van de job. “De bakker die ’s nachts werkt en de partner overdag in de winkel? Anno 2023 willen weinig mensen dat nog doen.”

LEES OOK. Zo bespaar je tot 25 procent op je kassaticket: de zeven geboden van de promojager

In het voorstel verwijst cd&v ook naar lokale groenten- en fruitwinkels die dreigen te bezwijken onder de druk. “Maar hoeveel van deze winkels zijn er nog? Overigens, vorige week hadden we nog te veel winkels, maar nu dreigen we plots te weinig te hebben. Zelfstandige supermarktuitbaters zien deze acties soms met lede ogen aan, dat is waar. Maar een Proxy Delhaize of Carrefour Express doet meestal niet mee. Naar die winkels ga je voor het gemak, niet de lage prijzen.”

“Het voorstel schiet heel breed om een aantal legitieme doelen te verwezenlijken”, zegt Van Ossel die begrip heeft voor de landbouwsector. “Maar ook hier ontbreekt bewijs dat het bannen van zulke promo’s landbouwers ten goede komt. In Frankrijk bestaat de ban, maar het is volstrekt onduidelijk of Franse boeren daardoor nu meer geld krijgen voor hun producten.”

LEES OOK. Vijf snelle tips om te besparen in de supermarkt

Verkoop met verlies

Supermarkten en fabrikanten gebruiken de stuntpromo’s om de verkoop aan te zwengelen. Door de inflatie zagen de grote merken heel wat consumenten overstappen op goedkopere huismerken. Het is niet ondenkbaar dat ze nu vaker met acties zullen komen om consumenten terug te winnen. Voor onze landbouwer heeft volgens Van Ossel alleszins weinig zin om promo’s op avocado’s, pasta en Coca-Cola te gaan verbieden.

Een alternatief is strenger toezien op het verbod om te verkopen met verlies. Albert Heijn werd in ons land al beboet voor het verkopen van producten onder de inkoopprijs. Verkoop met verlies kan volgens Van Ossel nog strenger gedefinieerd worden, bijvoorbeeld door ook transport en personeel in rekening te brengen. In Nederland is er geen verbod op verkoop met verlies. Mede daarom duiken daar de wildste promo’s op. “Maar 1+3 of 1+5 bij ons? Dat heb ik toch nog niet veel gezien.”