Het Antwerpse parket stuurde vorige maand een boze brief naar de beroepsvereniging van gerechtstolken. De Antwerpse politiezones stellen vast dat het steeds moeilijker wordt om een tolk te vinden om hen te helpen bij verhoren van verdachten. “Het gaat dan niet om een weinig voorkomende taal, maar om de meer gekende talen zoals Frans en Engels”, zo klinkt het in de brief. “Ik laat mij zeggen dat men wel de tolken vindt, maar dat zij niet geneigd zijn om te komen.”

Het parket wijst er de tolken in de brief op dat ze “behoudens bijzondere omstandigheden, gevolg dienen te geven aan de vorderingen van politie en parket”. Het zet politieonderzoeken en rechtszaken onder druk.

Het verbaast Henri Boghe, algemeen secretaris van de Beroepsvereniging Beëdigd Vertalers en Tolken (BBVT), niet: “Rechtbanken die een tolk Duits nodig hebben, staan voor een wanhopige zoektocht. Het probleem is allicht in het hele land voelbaar. Als in de regio Leuven een verdachte wordt opgepakt, dan gaat de politie éérst op zoek naar een tolk en dan naar een advocaat. Want die eerste is veel moeilijker te vinden.”

Noodgedwongen ander werk

De reden? Een kwestie van centen. “Er zijn niet genoeg tolken beschikbaar”, zegt Boghe. “In het nationaal register zijn zo’n 2.500 vertalers en tolken ingeschreven. Ik schat dat er daarvan aan Vlaamse kant zo’n 200 à 300 mensen regelmatig werken als gerechtstolk of -vertaler.”

“Maar wij zijn zelfstandigen. Veel leden werken door de lage verloning nu enkel nog in bijberoep als gerechtstolk. Ze hebben noodgedwongen elders een andere baan gezocht, omdat het werk voor Justitie te weinig inkomsten genereert. Als congrestolk, of als tolk bij bedrijven op een Europese ondernemingsraad bijvoorbeeld. Opdrachten die veel beter betaald worden.”

185 kilometer voor 37 euro

De tarieven die Justitie betaalt, zijn voor het BBVT een belangrijk probleem. “Justitie betaalt bruto 52,77 euro voor het eerste uur. Daarna worden we per minuut betaald. Áls de zaak behandeld wordt, tenminste. Als de zaak wordt uitgesteld, krijgen we enkel een wachtvergoeding van 37,38 euro.”

De Brusselse rechtbank riep onlangs een tolk Nederlands-Papiamento op, een creoolse taal die op de Caraïben wordt gesproken. De enige beschikbare tolk kwam uit Nederland, en moest 185 kilometer rijden. Om in Brussel vast te stellen dat de beklaagden niet aanwezig waren. Ook zij kreeg de wachtvergoeding.

“Verhoog het uurtarief”

“De huidige tarieven zijn niet meer werkbaar”, zegt Boghe, die steeds meer collega’s ziet afhaken. In principe zijn gerechtstolken verplicht om op te draven als ze worden opgevorderd. Maar in 2019 is de boete van 50 tot 500 euro die een tolk daarvoor riskeerde, uit de wet geschrapt.

De BBVT stelde vorige maand aan justitieminister Vincent Van Quickenborne (Open VLD) voor om het uurtarief op te trekken tot 75 euro, en om een tolk telkens minstens voor een blok van drie uur uit te betalen. “Maar zijn kabinet heeft dat afgewezen”, zegt Boghe. “Nochtans had hij in zijn beleidsnota 2022 beloofd te vertaaltarieven te herwaarderen.” Wel wordt het tarief in januari met tien procent geïndexeerd.

Het kabinet van de justitieminister merkt op dat er al heel wat gerealiseerd is voor de tolken. “Er is een online databank, waardoor magistraten snel een tolk vinden. Er is de online-applicatie Justinvoice, waardoor prestaties van tolken vlot en snel betaald worden. Nu wordt 70 procent van de kostenstaten al binnen dertig dagen betaald. Straks lanceren we een digitale stempel, wat hun papierwerk moet vereenvoudigen. Maar het voorstel van de BBVT is in de huidige economische context niet haalbaar.”