Dit artikel werd oorspronkelijk gepubliceerd op zaterdag 9 april 2022.

Rodst (60) is de man van Vogelbescherming Vlaanderen die eind 2019 ‘De Slimste Vogelgids’ uitbracht. Een daverend succes: meer dan 34.000 stuks verkocht, en dan hebben we het alleen over zijn zomereditie. Daarnaast maakt hij ook een gids over wintergasten en een juniorversie, specifiek gericht op jonge vogelaars. Samen goed voor 42.500 stuks over de toonbank.

“Er bestaan goeie boeken, maar die zijn soms erg uitgebreid tot 770 soorten, terwijl in België en Nederland zo’n 196 regelmatige broedvogels voorkomen”, zegt Rodts. “Die wilde ik in mijn gids - die gericht is op beginners - simpel en duidelijk voorstellen aan de hand van twee duidelijke foto’s, met voldoende ruimte om met pijltjes aan te geven wat hun meest herkenbare kenmerken zijn. Zoals een gele stuit, of opvallende oogstreep. De vogels in mijn boek zijn bovendien gerangschikt van klein naar groot, niet per soort.”

Vroege vogels: wie zingt op welk uur?

Om verschillende vogels te horen fluiten en hun zang te leren kennen, kan je best vroeg opstaan. Vogels volgen als het ware hun eigen ‘tijdslot’. Om elkaar niet voor de voeten te lopen en niet te veel energie te verspillen als de concullega’s zingen. Met de klok mee geven we een aantal voorbeelden: wie zingt wanneer?

Ezelsbruggetje

Handig, maar we hebben met Rodts afgesproken in het Heidebos in Moerbeke op een steenworp van Gent om vogels te horen zingen. Dat we goed zitten, wordt meteen duidelijk. We horen de suskewiet van de vink, de heksenlach van de groene specht, een winterkoninkje dat alles uit zijn kleine lijfje perst, de klaterende beekjeszang van lefgozer de roodborst, de tjiftjaf die zijn eigen naam roept, een heleboel kauwen die ook hun eigen naam roepen en het geluid van een vogel van wie de zanglijn in dalende lijn naar beneden gaat. Een beetje droevig, eigenlijk. “Ah, da’s de fitis,” zegt Jan. “Er bestaat een ezelsbruggetje om de zang te herkennen: het is mooi weer vandaag, maar het blijft niet zo”, zegt hij voor, ook in dalende lijn. Klinkt ook droevig.

QR

Gaan we onthouden, maar nog handiger is de laatste toevoeging in zijn vernieuwde gids: QR-codes. Wie die scant, krijgt de zang of de roep van de vogel te horen. “Vogelzang leren herkennen is een kwestie van oefenen, oefenen en oefenen”, zegt hij. “Kies een gebied als het Heidebos, want dat is erg divers qua biotoop. Er zijn loofbomen, naaldbomen, weide… Dat betekent dat je hier dus veel verschillende vogels kan ontdekken. Voordat je ze ziet, hoor je ze meestal eerst. Als ik ga wandelen met mijn verrekijker - uren in een hut zitten wachten is niks voor mij - zie ik soms bepaalde dieren niet, maar weet ik door hun geluid wél dat ze er zijn. En soms heb je geluid nodig om onderscheid te kunnen maken. De tjiftjaf en de fitis zijn van uiterlijk haast tweelingen. Maar door hun heel verschillende zang kan je ze toch makkelijk onderscheiden.”

Dan nog: oefenen is en blijft de sleutel, want neem nu die sluwe koolmees. “Een vogel zingt om twee redenen: om territorium af te bakenen en om een partner te versieren. Zo’n koolmees zingt op verschillende buitenposten van zijn territorium wel 10 tot 15 verschillende melodietjes. Zo denkt een koolmees die pas komt aanvliegen dat het gebied al vol zit.”

Slimme beesten. Blijven oefenen.

www.deslimstevogelgids.com