In deze brief wil ik graag een standpunt innemen rond het proces-Bart De Pauw.

Hoewel de allereerste versie van deze tekst al dateert van juni 2020, heb ik ervoor gekozen mijn standpunt nu pas bekend te maken, en wel om twee redenen. Eerst en vooral was er de nood aan sereniteit. Toen eind 2017 de hele zaak aan het rollen ging werd er heel veel geschreven en geventileerd in kranten, opiniestukken en op de sociale media. Daarbij werd vaak het luidst geroepen door mensen die het minste op de hoogte waren van wat er gebeurd was, wat onvermijdelijk ontaardde in een bitse stellingenoorlog waarbij de polemiek steeds hoger opflakkerde. Ik had geen zin om die verder aan te wakkeren, al was het maar uit respect voor de betrokkenen. Ten tweede kan niemand beweren dat ik op dit moment nog zou proberen het vonnis te beïnvloeden via de pers of de publieke opinie. Deze tekst verschijnt namelijk pas ongeveer gelijktijdig met de uitspraak van de rechter, en op het moment van dit schrijven weet ik dus ook niet wat het vonnis zal zijn.

Dat wat betreft de timing. Dan de inhoud.

Ik ken verschillende van de betrokken partijen in deze zaak goed tot heel goed. Ik heb het plezier gehad om te mogen samenwerken aan verschillende programma’s van Bart De Pauw, en zelfs na zijn vertrek bij Woestijnvis bleven we elkaar soms opzoeken voor een brainstorm of wat feedback.

Niemand zal ontkennen dat Bart een legendarische televisiemaker is. Een uitzonderlijk talent dat miljoenen kijkers in de loop der jaren talloze uren plezier heeft bezorgd. Net daarom was het voor velen zo moeilijk te geloven dat iemand die zo vaak op zondagavond lachend en grappend de huiskamer binnen straalde plots beschuldigd werd van herhaaldelijk grensoverschrijdend gedrag. Ook voor mij.

Toch weet ik intussen dat dat is wat er gebeurd is. Niet één keer, niet tien keer, maar jaren aan een stuk, met een zeer lange waslijst aan vrouwen. En blijkbaar ook enkele keren onder mijn neus, al heb ik daar destijds niks van gemerkt. Daarom kon ik de politie van Mechelen niets bezwarends vertellen toen ze me kwamen ondervragen als getuige. Wat me wel enorm tegen de borst stoot, is dat de verdediging mijn getuigenis tijdens de rechtszaak gebruikt heeft als element à décharge. Dat is als beweren dat er niet ingebroken is in een appartement omdat de bovenbuur niks gehoord heeft.

Ik wil me niet uitspreken over de juridische schuld of onschuld van Bart. Ik wil ook niet in detail treden over de feiten. Ik wil alleen maar één boodschap heel duidelijk stellen: de vrouwen die zich partij hebben gesteld in deze zaak verdienen onze steun, en tonnen respect. Want zij hebben de moed gehad om een gedragspatroon aan te kaarten dat al enorm veel schade had aangericht, in de hoop het te kunnen stoppen. Ze wilden dit intern oplossen, via een vertrouwenspersoon binnen de VRT, in alle discretie en ver van alle media-aandacht. Alles wat daarna gebeurd is, inclusief deze rechtszaak, is niet voor hun rekening.

Ik ben intussen heel goed op de hoogte van wat deze vrouwen overkomen is. Veel van hun ervaringen zijn opvallend gelijklopend, sommigen heel rechtlijnig, andere complexer. Maar stuk voor stuk hebben zij heel zwaar geleden onder ongewenst gedrag dat gesteld werd door iemand die in hiërarchie duidelijk boven hen stond. De schade die daarbij werd aangericht is nauwelijks te overzien, en verschillende levens zijn compleet overhoopgegooid. Toen de namen van de betrokken vrouwen ook nog eens bekend werden gemaakt, waren ze opeens aangeschoten wild in een deel van de publieke opinie, en werden ze een tweede keer gestraft voor iets waar ze geen enkele schuld aan hadden.

Velen, waaronder ik, hadden gehoopt dat deze zaak niet zou hoeven eindigen in de rechtbank. Mocht er sprake geweest zijn van schuldinzicht, oprechte en onvoorwaardelijke excuses en een traject van herstel, dan is het volgens mij niet ondenkbeeldig dat Bart intussen al opnieuw op tv te zien was. Jammer genoeg werd er voor een andere aanpak gekozen, heeft de verdediging keer op keer geprobeerd om de zaak via de media te voeren, werden privélevens te grabbel gegooid en is men de betrokken vrouwen blijven aanvallen tot in de rechtbank, waardoor ze nog een derde keer gestraft werden voor een onbestaande misdaad.

Tot slot nog dit: ik heb in deze tekst bewust de term ‘slachtoffers’ niet gebruikt. Niet omdat de vrouwen in kwestie niet geleden hebben onder wat er gebeurd is, maar omdat ik weiger hen zo te zien. Het zijn stuk voor stuk ontzettend getalenteerde mensen, elk in hun eigen vakgebied, en ik hoop dat onze wegen elkaar nog vaak mogen kruisen. En: ze staan er niet alleen voor, zoals ook al bleek uit het ‘streep in het zand’- initiatief van tientallen mensen uit de sector, eerder dit jaar.

Om af te sluiten hoop ik dat heel deze zaak – hoe beschadigend ze ook geweest is – toch nog positieve gevolgen kan hebben. Dat een brede bewustwording kan leiden tot een werksfeer waarin elke M/V/X in de media en daarbuiten zich voldoende veilig en gesteund voelt om ongewenst gedrag onmiddellijk aan te kaarten, zonder angst voor negatieve consequenties op persoonlijk of professioneel vlak.