De beelden van hoe de vliegtuigen zich op 11 september 2001 door de WTC-torens boorden staan nog bij veel mensen op het netvlies gebrand. De aanslagen zorgden wereldwijd dan ook voor een ware schokgolf. “Amerika en de wereld is die dag in het hart geraakt, een symbolische aanval van Al Qaida”, aldus Van Ostaeyen. “Maar toch mogen we niet vergeten dat er eerder al een aanslag was op het WTC en op de Amerikaanse ambassades in Tanzania en Kenia. Er waren dus wel degelijk tekenen aan de wand dat er serieuze dreiging uitging van Al Qaida. Compleet uit de lucht gevallen, kwamen die aanslagen dan ook niet.”

LEES OOK. 9/11 was slechts stap 1 in het masterplan van Al Qaeda dat nu pas zijn slot zou kennen

De terreurdaden in de VS hebben tot op de dag van vandaag nog wel zware gevolgen, aldus Van Ostaeyen. Vooral de reactie van president George W. Bush die via zijn Bushdoctrine een ‘War on terror’ begon, heeft een blijvende impact op landen zoals Afghanistan en Irak. “Het is na de terugtrekking van de Amerikaanse troepen uit Irak dat Islamitische Staat zichzelf verder heeft kunnen ontwikkelen en uiteindelijk het kalifaat kon uitroepen. En zij hebben in 2015 en 2016 toch ook heel wat schade aangericht bij aanslagen in onder meer Parijs en Brussel.”

Van Ostaeyen ziet wel dat terrorisme de voorbije jaren stevig geëvolueerd is. Vooral het leiderschap van Al Qaida is, sinds de dood van Osama Bin Laden, verzwakt. “Onder Bin Laden was Al Qaida gericht op de ‘far enemy’, de VS dus. Daarna zijn ze zich meer gaan focussen op de ‘near enemy’. Het ontbreekt Al Qaida tegenwoordig ook aan charismatische figuren. IS kampt dan weer met logistieke problemen en een tekort aan inzetbare strijders, waardoor grote gecoördineerde aanslagen quasi onmogelijk lijken. Het kan uiteraard dat IS opnieuw een machtsbasis uitbouwt, maar het principe van de foreign fighters is alleszins wat gaan liggen, omdat hun machtspositie in Syrië voorbij is.”

LEES OOK. Het verhaal achter de beklijvende foto van de man die 20 jaar geleden loodrecht uit de Twin Towers sprong

De jihadexpert kijkt wel met argusogen naar wat er momenteel in Afghanistan gebeurt. De taliban, die voorheen onderdak en bescherming boden aan Al Qaida, hebben er hun positie volledig heroverd en het is nog maar af te wachten wat daar de gevolgen van zullen zijn. “De geschiedenis is zich aan het herhalen, ik heb flashbacks naar midden jaren 90 en begin jaren 2000”, klinkt het. “De taliban hebben wel beloofd dat Afghanistan niet meer zou uitgroeien tot een bastion van jihadisten, maar het is moeilijk te voorspellen of ze die belofte gaan naleven.”

Hoe dan ook denkt van Ostaeyen dat de wereld tegenwoordig beter gewapend is tegen grootschalige aanslagen. “Al zijn er uiteraard altijd mensen die door de mazen van het net glippen. Kijk maar naar wat IS in 2015 en 2016 allemaal heel aangericht. We gaan nu meer de zogenaamde ‘inspired attacks” zien, van extremisten die geen rechtstreekse banden hebben met een terreurgroep, maar wel geïnspireerd zijn door hun ideologie en propaganda.”

Van Ostaeyen weigert tot slot te spreken van een wereld ‘voor’ en ‘na’ 11 september 2001, maar benadrukt wel dat het een belangrijk kantelmoment geweest is. “Na het wegvallen van de Sovjet-Unie heeft het Westen een andere vijand gezocht en gevonden in radicale islam en jihadisme. Wat mij betreft is daarmee de ‘Clash of Civilizations’, die zegt dat de culturele en religieuze identiteit van mensen de belangrijkste bron van conflicten zijn, waar geworden.”

BEKIJK OOK. Dit was het eerste journaal van de VRT over de aanslagen op 9/11